Kunst in openbare ruimte: keuze voor meer kwaliteit

De drempels om kunst op te nemen in openbare gebouwen worden hoger. 'We kiezen voor grotere budgetten en meer kwaliteit', zeggen politici. 'Een uitdoofscenario en een verarming', klinkt het in kunstmiddens.

Van elk gebouw dat de Vlaamse overheid realiseert, gaat een percentage van de bouwkosten naar kunst. Dat nobele principe wordt sinds 1999 toegepast, maar is nu aan een update toe.

Het voorstel dat zeven volksvertegenwoordigers (van CD&V, SP.A en N-VA) klaar hebben om het decreet te wijzigen, roept tegengestelde reacties op.

'In de oude regeling bedroeg de instapdrempel 250.000 euro', zegt Katrien Laenen, die bij het Team Vlaams Bouwmeester tal van die kunstprojecten begeleidt. 'Dat is achterhaald, want voor die prijs bouw je nu amper nog een huis.'

'Het probleem is dat het voorstel de drempel meteen optrekt tot twee miljoen euro', zegt Dirk De Wit, van het steunpunt voor beeldende kunst (BAM). 'Bij alles wat daar onder valt, hoeft er geen kunst meer te worden geïntegreerd.'

Het nieuwe voorstel topt ook de hoogste bedragen af. Bij bouwprojecten van meer dan vijf miljoen euro wordt het percentage voor kunst gehalveerd (van 0,50 naar 0,25 procent).

De verwachting is dat kleinere kunstprojecten van 5.000 tot 20.000 euro er zullen bij inschieten. Aan het andere eind van het spectrum daalt het ambitieniveau van de grote projecten.

Waarnemers uit het veld zijn van oordeel dat het nieuwe, afgezwakte voorstel ingefluisterd is door opdrachtgevers die afwillen van die vervelende kunst. Ze zien er een besparingsmaatregel in.

'Dat valt niet te voorspellen', zegt Marius Meremans (N-VA), één van de indieners van het voorstel. 'De kleinere budgetten vallen er inderdaad uit. In plaats daarvan willen we inzetten op de grotere budgetten en daar meer kwaliteit mee bereiken. Het is geen geheim dat de steden en gemeenten krap bij kas zitten. Anderzijds is de tendens om kunst in de openbare ruimte te promoten wel voldoende doorgedrongen.'

Tussen 2009 en 2011 zijn er 102 kunstwerken gerealiseerd in bouwprojecten van openbare diensten. In totaal werd daaraan 3,3 miljoen euro gespendeerd. Dat is gemiddeld 32.000 euro per kunstproject. Door het decreet kan er kunst komen in administratieve gebouwen, ziekenhuizen, rusthuizen, scholen, sociale huisvesting en crematoria.

Organisaties in de beeldende kunst zien er mogelijkheden in om een publiek dat geen musea bezoekt in contact te brengen met kunst. Ze pleiten er voor om de regel niet alleen toe te passen op gebouwen (en hun omgeving), maar ook op infrastructuur en openbare werken.

'Het decreet beperken tot gebouwen is een gemiste kans', vindt Rolf Quaghebeur in een open brief. 'Het smeekt om verbreding. De nieuwe versie wordt zeer administratief toegepast. Ze zal niet leiden tot een besparing maar tot kwalitatieve verarming. Dit is je reinste uitdoofscenario.'

De Standaard